Dành cho QC:
Tại kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa 13, nhà văn, bác sĩ, đại biểu Nguyễn Minh Hồng đề xuất đưa Luật Nhà văn vào chương trình xây dựng luật và pháp lệnh Quốc hội khóa 13.
Chia sẻ với VnExpress.net cách hình dung của mình về đề xuất này, đại biểu Nguyễn Minh Hồng cho biết: “Thực trạng văn học đặt ra nhiều vấn đề như: viết về lịch sử như thế nào thì không bóp méo, xuyên tạc lịch sử; Xử lý tranh chấp bản quyền, hồi ký ra sao; Căn cứ nào phân giải hiện tượng đạo văn; Làm sao bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, quyền thừa kế cho nhà văn ra sao... Rồi có người hỏi, thế nào là nhà văn? Có thẻ Hội Nhà văn có phải nhà văn không? Có người viết văn rất nhiều nhưng không có thẻ thì có gọi là nhà văn? Hoặc có giáo viên dạy chuyên văn thì có thể gọi là nhà văn?... Như thế là phải có luật”.
Cách đặt vấn đề của ông Nguyễn Minh Hồng đã gây ngạc nhiên, tiếp đó là tạo ra tranh cãi trong dư luận, đặc biệt là giới văn chương.
Nhà thơ Bằng Việt chia sẻ: “Tôi chưa hình dung ra chuyện này vì chưa thấy có nước nào trên thế giới có Luật Nhà văn”. Nhà văn Hoàng Minh Tường cho biết: “Khi thấy có người đề xuất ra Luật Nhà văn, tôi thấy ngạc nhiên, buồn cười lắm”. Còn nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo đặt vấn đề: “Nếu xây dựng Luật Nhà văn thì chắc sẽ phải có Luật Nhà thơ, Luật Nhà phê bình rồi Luật Họa sĩ, Luật Nhạc sĩ...?”.
 |
| Đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Hồng vừa là bác sĩ vừa là nhà văn. Ảnh: Lê Anh Dũng. |
Bình luận về “phác thảo” của ông Nguyễn Minh Hồng, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cho biết: “Nếu hiểu theo cách đó, thì việc ra Luật Nhà văn là điều không cần thiết. Nhà văn, nhà thơ cũng là công dân, phải sống và làm việc theo quy định của Hiến pháp và Pháp luật. Nếu họ xuất bản tác phẩm, họ phải tuân theo Luật Xuất bản đã có. Các vấn đề liên quan đến tác phẩm đã ra đời của họ thì được quy định trong Luật Bản quyền. Nếu nhà văn đi viết báo, họ tác nghiệp trong khuôn khổ Luật Báo chí. Còn sáng tạo - hoạt động quan trọng và đặc thù nhất của nhà văn - thì không có luật nào quy định được. Sáng tạo cần tự do”. Nhà thơ Bằng Việt cũng bày tỏ: “Theo tôi nghĩ, không nên để vấn đề điều tiết về mặt pháp lý vào sâu quá trong đời sống tinh thần của mọi người, nhất là đối với các nhà văn vì họ phải có được sự tự do trong suy nghĩ, trong tư tưởng”.
Trước những phản ứng thiếu đồng thuận từ phía các nhà văn đồng nghiệp, đại biểu Nguyễn Minh Hồng lý giải, Luật Nhà văn không phải là ý tưởng của cá nhân ông, ông chỉ đề xuất theo nguyện vọng của các nhà văn, mà đại diện là Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam - Hữu Thỉnh. Thực tế, trong văn bản Hội nhà văn gửi đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội và đại biểu Nguyễn Minh Hồng ngày 26/7/2011, do nhà thơ Hữu Thỉnh ký, có nêu rõ: “Văn học là nòng cốt của văn hóa. Chúng ta đã có Luật Di sản, Luật Xuất bản, Luật Điện ảnh, nên rất cần có Luật Phát triển văn học”. Ông Nguyễn Minh Hồng cho biết: "Năm ngoái, sau khi nghe nghị quyết của Đại hội Hội Nhà văn khóa VIII, tôi đã đứng lên phát biểu: 'Với tư cách là nhà văn và đại biểu Quốc hội, tôi sẽ cố gắng đưa luật này vào trình Quốc hội'. Sau đó các nhà văn vỗ tay. Hứa rồi nên bằng bất kỳ giá nào tôi cũng phải trình, nếu không các nhà văn lại bảo đại biểu Quốc hội nói suông, hứa không làm”, ông Hồng nói.
 |
| Nhà thơ Bằng Việt, Nguyễn Quang Thiều và nhà văn Hoàng Minh Tường đều không tán thành đề xuất Luật Nhà văn. |
Tuy nhiên, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cho biết, tinh thần của Luật phát triển văn học mà Hội đề xuất hoàn toàn khác với cách hiểu của đại biểu Nguyễn Minh Hồng. “Dù chưa rõ ràng, nhưng nghị quyết Đại hội VIII mong muốn Quốc hội tạo hành lang pháp lý rộng mở hơn, bảo trợ cho hoạt động sáng tạo của nhà văn, ví dụ tạo điện kiện cho tự do sáng tác; đầu tư sáng tác; phát triển tài năng, bảo vệ bản quyền… Nếu soạn thảo theo tinh thần đó thì tôi nghĩ luật có thể cần thiết để tồn tại. Nhưng phải gọi nó bằng một cái tên khác, chứ không phải là Luật Nhà văn”, ông Thiều cho biết.
Nhà văn Hoàng Minh Tường cũng nhận định, người đề xuất đã hiểu quá đơn giản nguyện vọng của các nhà văn. Theo ông, nghị quyết Đại hội VIII đã đưa ra những đề nghị khá hợp lý, tạo tiền đề cho sự phát triển của văn học. Nhưng vị đại biểu được họ gửi gắm đã không hoặc chưa lĩnh hội hết tâm tư của những người cầm bút.
Theo nguồn tin của VnExpress.net, hôm 8/11, trong cuộc trò chuyện với các nhà văn tại Trại sáng tác Cao Bằng, nhà thơ Hữu Thỉnh giãi bày rằng, ông Nguyễn Minh Hồng đã hiểu sai ý ông về Luật Phát triển Văn học. Vị chủ tịch Hội cũng đã gửi thư cho ông Hồng để giải thích rõ ràng hơn.
Tuy không phát triển thành một bộ luật riêng, nhưng một số nước trên thế giới cũng ban hành các chính sách đãi ngộ đặc biệt đối với văn nghệ sĩ, trong đó có nhà văn. Điển hình là mô hình của Ireland. Chính phủ nước này miễn hoàn toàn thuế thu nhập đối với một số ít các nhà văn, nghệ sĩ tài năng. Một số khác, đáp ứng đủ các điều kiện nhất định, sẽ được miễn thuế đối với khoản thu nhập 125.000 euro (3,6 tỷ đồng) đầu tiên trong năm. Năm 2010, mức miễn trừ này bị giảm xuống còn 40.000 euro (hơn 1,1 tỷ đồng) theo chính sách phục hồi kinh tế của Ireland.
Một số quốc gia khác như Mỹ, Anh lại áp dụng chính sách trả lương cho các thi sĩ công huân (những người có vai trò quảng bá, kích thích sự phát triển của thơ ca cũng như văn hóa đọc trong công chúng). Và hầu hết quốc gia phương Tây đều dành ra khoản ngân sách nhất định đầu tư cho các thư viện công, hỗ trợ hoạt động sáng tác cũng như khuyến khích các tài năng nghệ thuật.
Hà Linh - Tiến Dũng
