Đôi khi nhớ đến quay quắt những món ăn thời thiếu thốn, tôi tất tả vào bếp cố tìm lại hương vị của những năm xưa. Nhưng không bao giờ bắt gặp.

Hương vị “xưa” nhất mà tôi có thể nhớ là món thịt heo kho tiêu đầu thập niên 1980. Hồi ấy, má tôi sinh đứa em út. Hai chị gái kế tôi hằng ngày thay phiên nhau nấu cơm và đem xuống nhà thương cho má. “Thực đơn bà đẻ” rất đơn giản, mỗi bữa chỉ có 2 món. Bữa nào cũng có món thịt nạc kho tiêu.

Thời thiếu thốn, mỗi ngày má chỉ được chừng nửa lạng thịt. Vì thế phải xắt không mỏng nhưng rất nhỏ, chỉ như cái đầu ngón tay út. Thời thiếu thốn, bột ngọt hầu như không có; đường, dầu mỡ rất hiếm. Thịt chỉ kho khô queo với nước mắm và hạt tiêu. Nhưng cái mùi của nó rất bắt mũi. Mỗi bữa nấu cơm xong, các chị tôi xúc cơm vào cà mèn, múc canh vào lon ri gô, gắp thịt vào cái chén đặt lên mặt cơm, rồi bỏ tất vào giỏ, xách xuống nhà thương.

Nhưng trước khi đi, các chị tôi bao giờ cũng tận hưởng “chiến lợi phẩm” đã. Đó là cái nồi kho thịt còn dính chút gia vị và mùi thịt. Chúng tôi múc những muỗng cơm nóng, bỏ vào nồi, trộn tứ tung cho những gì còn dính trong nồi bám vào cơm, rồi chia nhau xúc ăn. Ngon không chịu nổi.

Cũng những năm tháng ấy, nhà tôi có một món ăn khác, gọi là rau muống thấu. Rau muống bò mặt ao, mập núc ních, tia tía đỏ, một rổ to đùng, đem luộc chín, vớt ra cái rổ tre, để ráo nước. Rồi ớt, tỏi, muối hột giã nhuyễn, thêm nước cốt chanh, trộn đều. Bỏ rau luộc vào một cái nồi, tưới cái hỗn hợp gia vị kia lên mặt, trộn đều và bóp cho gia vị ngấm vào rau. Vậy thôi mà ngon bá cháy!

Năm tháng trôi qua, kinh tế khấm khá lên, thực phẩm dồi dào, món rau muống thấu trở nên ít gặp, còn bà đẻ cũng không chỉ ăn mỗi món thịt kho tiêu khô khan nữa. Nhưng ký ức về hai món ăn này thì chưa bao giờ mất đi trong tôi. Tôi còn nhớ rất rõ những lúc ngồi giã muối hột cho má thấu rau muống. Đôi khi nhớ đến mức không chịu nổi, tôi lao xuống bếp. Thịt heo, rau muống, chanh, ớt, nước mắm... có đủ. Nhưng cố bằng mấy thì “sản phẩm” vẫn cứ ngang ngang, vô duyên.

Có thể do thịt heo bây giờ không được chắc như ngày xưa; nước mắm nhiều hương liệu hóa học hơn là tinh túy cá; rau muống hột xơ cứng thay vì rau muống bò mặt ao mềm múp; ớt hiểm khác trái ớt sim bé xíu thơm tho...

Mà cũng biết đâu, hạnh phúc và sự ngon miệng có khi chỉ tìm thấy trong những bữa ăn đạm bạc mà ấm áp, sum họp gia đình.

Thục Minh