Ở vùng biển Bình Định - Quảng Ngãi, có một giống cua được ngư dân tôn xưng là vua của các loài cua. Với bộ áo giáp dày và cứng, màu vàng rực như hoàng bào, li ti gai nhọn xuôi theo thân, que và càng to, cạnh sắc lẻm như dao, nó xứng đáng được gọi là loài cua mang chữ “đế”. Nghe nói nguyên thủy tên cua là “hoàng đế”, nhưng thuở xưa quan địa phương lệnh dân phải đọc trại đi vì sợ phạm húy. Đành rằng cua... không biết vua là ai nhưng người thì phải sợ vua. Từ đó cua hoàng đế được gọi là huỳnh đế.

Có thể nói thịt cua huỳnh đế thơm ngon, bổ dưỡng vào loại “quán quân”. Vì thế, ngày xưa nó là loại cua thường chễm chệ trên mâm vàng của thiên tử. Dài dòng thế để khi có dịp thưởng thức loại cua này, bạn có thể “trộm” nghĩ rằng mình cũng từng nếm trải món được dùng để tiến vua.

Khoảng cuối đông đến tháng tư năm sau, khi gió xuân về là lúc ngư dân vào mùa đánh bắt cua huỳnh đế. Giã cào, lưới đánh đằm... là những phương tiện đánh bắt cua thường thấy. Nhớ ngày nhỏ, khoảng những năm 60 thế kỷ trước, đang mùa, cua huỳnh đế chất thành đống trên bến bãi. Bọn trẻ láu táu xách vài con bỏ chạy nhưng người lớn không buồn rượt theo. Giờ không hiểu sao cua huỳnh đế rất hiếm, tìm đỏ con mắt. Ngư dân có được mẻ cua nào, chỉ cần “a lô” là nhân viên nhà hàng, quán ăn đến lấy hết ngay. Một con bằng nắm tay người lớn khoảng 100.000 đồng.

Nếu mua cua huỳnh đế tại bãi biển và luộc ngay sau đó thì thịt cua ngon tuyệt vời. Còn mua cua để tủ lạnh cỡ vài hôm thì độ ngon có phần giảm sút. Cua huỳnh đế rửa sạch, tách mai, chặt ra từng miếng nhỏ rồi um mặn ăn với cơm thì hết chê. Chỉ cần chan muỗng nước cua um thôi, đã nghe thơm lựng rồi, nói gì đến lúc cắn miếng thịt cua... Cũng có thể luộc cua, lấy thịt, ướp gia vị rồi tao dầu để nấu cháo. Nhưng có người cho rằng thịt cua đã qua dầu mỡ, lõng bõng nằm trong nồi cháo sẽ ít nhiều làm mất đi hương vị đặc trưng của loại cua này.

Có lẽ món hấp chấm muối ớt mới làm cho người ăn tận hưởng hết chất ngọt ngào của thịt cua huỳnh đế. Vừa tách mai cua, bạn đã bị quyến rũ bởi gạch cua béo bùi, thơm ngọt. Từng thớ thịt cua săn chắc, trắng muốt nhô lên khiến vị giác của bạn “đòi” nếm ngay lập tức. Muối phải là muối hột được giã chung với ớt xanh và thêm tí bột ngọt thì chấm thịt cua mới đúng điệu. Chỉ cần ăn miếng đầu tiên chắc chắn bạn sẽ gật gù: “Tiếng đồn cua huỳnh đế quả không sai”.

Trần Cao Duyên