Ở các chợ vùng quê Quảng Nam, nội tạng bò (lòng, dạ dày, lá sách, tổ ong...) được bày bán khá nhiều và sức mua cũng lớn.

Ở nhiều chợ, tầm 9-10 giờ sáng, nhiều bà nội trợ túi rủng rảng tiền, muốn mua về nấu vài món ngon cho chồng, cho con cũng đành chấp nhận cảnh cắp rổ không mà về. Sức mua lớn, một phần bởi nội tạng bò giá rẻ, vừa túi tiền của người dân quê. Phần khác, cũng không kém quan trọng, đó là những thứ này rất hợp gu với các loại củ, quả, cây lá có sẵn trong vườn nhà như sả, gừng, lá lốt... để làm nên những món ăn dân dã mà đậm đà.

Trong những món ngon từ nội tạng bò, sách bò có thể chế biến thành nhiều món như xào sả ớt, nấu lẩu, làm gỏi, bóp chua ngọt, phá lấu, xào lá lốt... Và đặc sắc nhất có lẽ là nấu ráo. Cũng như các món ăn đã kể, khi đem nấu ráo, công đoạn làm sạch lá sách cũng được coi trọng, bởi cẩu thả trong giai đoạn này, thế nào món ráo cũng mất ngon. Lá sách mua về, rửa sạch bằng nước lạnh, sau đó dùng muối nguyên hạt bóp kỹ để loại bỏ chất bẩn còn lưu lại. Tiếp theo, cho ít rượu hoặc giấm vào để lá sách sạch mùi, để cho thật ráo, rồi cắt ngang cỡ ngón tay trỏ người lớn.

Gia vị gồm hành, tỏi, ớt, chút sa tế, ngũ vị hương, mắm, muối, bột ngọt, đường cát, ít tiêu bột, dầu ăn, trộn đều với lá sách, ướp hơn tiếng đồng hồ là có thể cho lên bếp. Tuy nhiên, nhiều người cũng dễ lầm tưởng, với chừng đó gia vị và cứ thế cho lên bếp lửa là xong món nấu ráo. Xin thưa, chưa phải vậy. Nấu ráo theo đúng gu Quảng Nam phải có thêm đậu phộng giã dập kèm hai ba lát cây chuối con với củ sả đập dập. Nhiều gia đình khá giả, làm món này muốn nhanh dọn ra mâm, nên cho cả vào nồi áp suất. Nồi loại này, đúng là nhanh thiệt, nhưng ăn miếng lá sách không thơm. Món này muốn ăn để nhớ, để thèm phải cho tất tần tật vào nồi đất, để lửa liu riu...

Lá sách nấu ráo ăn nóng càng tuyệt. Trước khi dọn ra mâm, nhớ làm sẵn đĩa rau thơm, chén mắm, vài trái ớt xanh sừng trâu. Ngồi nhâm nhi với bạn hữu, bảo đảm ai cũng xuýt xoa...

Nguyễn Hữu