Lá lộc vừng non có màu tím, bóng, mọng nước. Nhớ khi xưa vào khoảng tháng hai âm lịch, khi lá lộc vừng non bung nở, người dân quê tôi thường hái ăn sống những khi làm đồng.

Ăn kèm với các đọt rau rừng khác như lá sung, lá bứa, lá mơ; hay ăn với các loại rau sống, rau thơm trong vườn nhà. Đặc biệt, đọt lộc vừng non chấm với mắm nêm, mắm ruốc... giúp ăn cơm ngon miệng hơn. Cũng nhờ thế, nơi đồng quê xa xôi, thức ăn thiếu thốn, những người lao động có thêm sức lực sau những bữa cơm ngon với rau rừng.

Lá lộc vừng non làm gỏi trộn với chanh, đậu phụng cũng là món ngon được nhiều người miền quê ưa thích một thời. Lộc vừng có vị hơi chát, thường được dùng làm rau sống, ăn riêng hoặc trộn với lá đinh lăng non trong món gỏi cá, với các loại cá kho, bánh xèo. Vì vậy, mỗi khi cây lộc vừng ra lá non đầy cành thường là cái cớ để nhiều gia đình đổ bánh xèo hoặc làm món ngon gì đó ăn cùng lá cây.

Bây giờ đời sống khấm khá, người ta cũng ít ăn dần loại lá ngon một thời này. Không cần ra tận đồng xa hay lên rừng nữa, từ thành phố đến nông thôn có thể đâu đâu ta cũng thấy cây lộc vừng đứng trong sân nhà. Tuy bị “thuần dưỡng” nhưng đến mùa lộc vừng vẫn thay lá, vẫn cho những đọt non. Nhìn lộc vừng trổ lá non, tôi nhớ về một thời tuổi nhỏ từng băng đồng lội suối chăn bò, làm đồng; nhớ về những bữa cơm giữa đồng lúc trời nắng chang chang hay mưa như trút, chỉ có cơm nguội muối vừng và lá cây lộc vừng non; nhớ mẹ tôi với dáng vóc lưng còng, nắm lá lộc vừng trên tay loay hoay chuẩn bị bữa ăn và miệng cứ khen ngon tấm tắc...

Đào Tấn Trực