Cá cơm thường được ngư dân miền Trung đánh bắt vào tiết lập hạ đến giữa thu. Có nhiều loại như cá cơm ngần, ba lài, săn. Đặc điểm riêng là cá cơm được xúc gần bờ, nếu giữ độ lạnh tốt, vào bờ sớm, cá lúc nào cũng tươi.

Trước kia, cá cơm được dùng muối mắm. Ngày nay, cá cơm lại là hàng xuất khẩu lớn, có giá trị cao. Tuy nhiên, cá cơm để ăn thì không thiếu, cá cơm nấu cháo đãi bạn lại dễ hơn nếu hôm đó biển có cá. Lượng cá nấu cháo không nhiều, khoảng nửa kg có thể cho 5 người ăn.

Cá nấu cháo thường là cá đi... xin. Xin của ngư dân đi biển mới về, của các chị đang gánh chạy hì hục trên đường vào bến, xin trong lò đang trụng phơi của những người chế biến xuất khẩu. Ngư dân được cá, xởi lởi cho cả thau cá tươi. Chọn nấu cháo ngon nhất là cá cơm ngần và ba lài, thân hình nguyên vẹn, trong veo, mập ú.

Cách bày biện cho bữa cháo cá cơm không cầu kỳ. Còn nhớ, đang ngồi với bạn bè, anh bạn tôi bắc nồi gạo và nước lên bếp rồi chạy ù ra biển, một lát đem về một thau cá. Ối cha cá cơm tươi, chỉ nhìn cũng đủ thấy thèm. Đem rửa sạch, giữ độ lạnh cho cá tươi, chuẩn bị ít rau hành ngò. Thế thôi, anh em bạn hữu cứ ngồi lai rai, chờ khi nào nồi cháo trắng chín, gạo nhuyễn, đủ độ lỏng, muốn ăn thì vào bếp, chế biến.

Nhớ là cá không khử dầu, không phi hành, không nấu chín riêng mà cho lượng cá cơm tươi đã rửa sạch vào thẳng trong nồi cháo. Khi đó tăng tí lửa, nồi cháo sẽ sôi ùng ục rồi tắt bếp, nêm gia vị, không thể thiếu tiêu bột. Có thể nhắc khỏi bếp đưa nguyên cả nồi lên bàn hoặc múc ra từng tô, nêm hành ngò rồi thưởng thức, thế thôi.

Cháo cá cơm là món không dầu mỡ. Chén cháo múc ra, có hơi nóng, có mùi thơm của gia vị, đặc biệt nhìn nồi cháo cá cơm trắng tinh, từng con cá cơm còn nguyên vẹn thật hấp dẫn. Vừa ăn vừa thổi vừa húp. Cháo có vị ngọt mặn thanh, từng miếng cháo, từng con cá cơm sẽ thấm vào lưỡi, dạ dày, cho ta một cảm giác tuyệt vời.

Tấn Trực