Củ lùn (còn có tên gọi là năn tàu), tên khoa học là Calathea allovia. Cây mọc thành bụi cao khoảng 1 mét,  lá màu xanh (giống như lá nghệ) dài khoảng 20 - 30 cm, cuống lá đứng thành bẹ bao phủ thân.

Củ lùn hình tròn, cuống dài kết thành từng chùm, vỏ mỏng màu vàng nhạt, tua tủa những rễ phụ. Ruột củ lùn màu trắng trong, phần nhân  màu trắng đục chứa nhiều tinh bột.  Củ lùn cũng có thể múc thành bột, nhưng giá trị kinh tế không cao nên ít ai làm, chỉ luộc ăn là chính.

Nhắc đến củ lùn, tôi còn nhớ trong những ngày cuối năm về thăm quê ngoại, tôi thường ra sau vườn đào củ lùn để nấu  ăn. Đất nơi vườn ngoại màu mỡ nên lùn rất sai củ, mỗi gốc lùn nhổ lên có khoảng 20 - 30 củ. Khoảng chừng nửa tiếng sau là thu hoạch được cả rổ. Thế là, anh em chúng tôi mang vào nhà chuẩn bị cho buổi tối luộc ăn. Theo ngoại, luộc củ lùn tuy dễ nhưng cũng phải biết cách để khi luộc xong củ lùn đạt chất lượng: thơm, giòn, và ngon.

Sau khi củ lùn được anh em tôi dùng dao cắt cuống và rễ phụ, rửa sạch để ra rổ. Ngoại sai tôi ra sau vườn cắt vài cọng lá dứa đem vào rửa sạch, để sẵn. Thấy tôi ngạc nhiên, ngoại ôn tồn giải thích: “Để cho củ lùn khi luộc xong có mùi thơm hấp dẫn!”. Tiếp đến, ngoại cho củ lùn vào nồi cùng lá dứa và một ít muối bọt cho có vị đậm đà cùng với nước lã ngập nhiều lên củ lùn, bắc lên bếp với ngọn lửa lớn. Và, ngoại còn cho biết thêm, củ lùn thịt cứng không sợ mềm như khoai lang, nên nước luộc phải nhiều để củ lùn luộc xong không bị sượng (cứng quá). Chờ nước sôi già khoảng 30 phút, ngoại giở nắp vung nồi ra một mùi thơm sực nức bốc lên là củ lùn chín. Chỉ cần vớt ra, xếp vào dĩa là xong!...

Thật thú vị trong không khí se lạnh của ngày đầu đông được sum họp cùng gia đình thưởng thức củ lùn luộc nóng hổi, thơm lừng. Cầm một củ lùn âm ấm trên tay, dùng miệng (hay dao) lột từng miếng vỏ bên ngoài xong, cho củ lùn vào miệng nhai từ từ, ta sẽ cảm nhận được vị ngọt, giòn sừn sựt và “mùi thơm đặc trưng” của của lùn và lá dứa lan tỏa vào vị giác, len xuống thực quản…Hớp thêm một tách trà nóng vào nữa, thật thú vị và sảng khoái vô cùng!...

Theo Lao Động