Người dân Phú Yên thường dùng câu ca dao “Nước mắm ngon dầm con cá gúng/Để anh về Bàu Súng cùng em” khi chỉ về những đặc sản, tình cảm con người, sức cuốn hút của địa danh Bàu Súng.

Vậy Bàu Súng nằm ở đâu? Đó là một bàu nước ngọt khá rộng, có diện tích 126 ha, nước nổi từ tháng 8 đến tháng 3 âm lịch năm sau, thuộc địa phận xã An Mỹ (H.Tuy An). Đây là nơi sinh sống của đủ loại cá đồng, nổi tiếng là cá tràu, cá diếc, lươn và đặc biệt là loài rạm.

Con rạm ở đây lớn hơn con cua đồng một tí. Vào mùa nước nổi, rạm dưới lòng bàu sinh sôi rất nhiều. Người ta thường dùng lờ bắt cá, thả dọc theo các mương con, hoặc giữa bàu để nhử rạm. Một đêm như độ mùa xuân này, có người nhử đến vài chục ký rạm tươi. Rạm được mùa, các chị các bà nhín ít đem ra chợ bán kiếm tiền cải thiện bữa chợ, vì vậy không những chỉ có những người ở xung quanh Bàu Súng mới có rạm ăn mà người dân ở các vùng lân cận cũng có dịp thưởng thức món ngon này.

Rạm tươi có thể chế biến thành rất nhiều món: từ làm riêu, nấu canh, kho, ram hoặc chiên giòn, nướng muối... Trong các món trên, ngon nhất có thể kể đến rạm ram. Con rạm ram phải là những con rạm cỡ nhỏ, ngâm nước vài giờ cho ra hết bùn, rửa sạch, giữ nguyên gạch, nguyên càng. Gia vị cho món rạm ram chỉ là vài củ sả cùng các loại gia vị khác như ớt, tiêu, mắm, nghệ...

Sau khi ướp xong, rạm được ram bằng dầu thực vật trong chảo trên lửa than. Khi thấm gia vị, những con rạm trở màu vàng ruộm, nêm thêm ít lá lốt thì lập tức chảo rạm kia dậy mùi thơm ngậy. Chẳng mấy chốc là có đĩa rạm ram độc đáo với những con rạm chắc thịt, ăn vừa giòn vừa béo vừa ngon.

Đặc điểm rất riêng của rạm Bàu Súng là từng con nhỏ vừa, rất mập, thơm ngon, ở phần trứng, gạch đều béo và mềm cả vỏ lẫn càng. Ngon như thế nên rạm ram dùng để ăn với cơm lúc làm đồng, và đây là món ăn đổi bữa chính cho nhiều gia đình trong ngày mùa bận rộn. Khi công việc đã thư thả, các anh các chú cũng có thể dùng món này để lai rai hoặc mỗi khi đãi khách tình thâm.

Những buổi chiều mùa nóng, khi trời đã ngả bóng, được ngồi bên những chiếc bè, những canh chòi hoặc dưới bóng tre bên cạnh Bàu Súng, nhâm nhi ít rượu, thưởng thức món rạm ram, ngắm cảnh đồng nước mênh mông hữu tình bên lũy tre xanh, nhìn đàn cò trắng... không có gì thơ thới cho bằng. Giây phút này càng có giá trị hơn đối với những người sống lâu ở phố.  

Tuy An